مقدمه
در چند سال اخیر، آمپولهای لاغری به یکی از گزینههای محبوب و مؤثر برای کاهش وزن تبدیل شدهاند. این داروها چشمانداز درمان چاقی را تا حد زیادی تغییر دادهاند. در کلینیک تغذیه بهسین (قزوین)، من، نگار داسار، وقتی با مراجعهکنندگان صحبت میکنم، همیشه تأکید دارم که این داروها ابزار کمکیاند و نه معجزه؛ یعنی ترکیب آنها با سبک زندگی سالم اهمیت بسیار زیادی دارد.
---
آمپولهای لاغری چیستند؟
بیشتر آمپولهایی که امروزه به عنوان “آمپول لاغری” شناخته میشوند، از دسته GLP-1 آگونیستها هستند. GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) هورمونی طبیعی است که پس از غذا خوردن ترشح میشود و نقش مهمی در کنترل اشتها، ترشح انسولین و تخلیه معده دارد.
آگونیستهای GLP-1 داروهاییاند که اثر این هورمون را تقلید میکنند: باعث افزایش احساس سیری، کاهش اشتها و آهستهتر شدن تخلیه معده میشوند. این ترکیب تأثیر زیادی روی کاهش مصرف کالری دارد.
چند نمونه معروف:
Semaglutide (مثلاً Wegovy)
Liraglutide (مثلاً Saxenda)
---
تاریخچه و منشاء آمپولهای لاغری
پژوهش روی هورمون GLP-1 به دهههای پیش برمیگردد.
شرکت داروسازی Novo Nordisk یکی از پیشگامان در توسعه آگونیستهای GLP-1 بوده است. برای مثال، لیراگلوتاید (liraglutide) در ابتدا برای دیابت طراحی شد و سپس برای چاقی بهکار رفت.
سمگلوتاید (semaglutide) هم در ابتدا تحت نام Ozempic برای دیابت معرفی شد، اما بعداً در دوزهای بالاتر (مثلاً ۲٫۴ میلیگرم در هفته) برای کنترل چاقی استفاده شد.
الهام بخشی نسل این داروها، بخشی به سم مار “گیلا مانستر” برمیگردد که ترکیباتی در سم آن مشابه GLP-1 دارد و تحقیقات زیادی حول آن انجام شده است.
---
نتایج علمی از مطالعات
چند مطالعه بزرگ علمی نتایج بسیار امیدوارکنندهای درباره آمپول لاغری نشان دادهاند:
1. مطالعه STEP (Semaglutide):
در یکی از کارآزماییهای بالینی، افراد چاق با استفاده از تزریق هفتگی سمگلوتاید کاهش وزن چشمگیری داشتند؛ بهطور متوسط تا حدود ۱۴٫۹٪ وزن بدن طی ۶۸ هفته.
2. مطالعه بالینی به مدت طولانی:
در مقالهای از مجله “Pharmaceuticals” گزارش شده است که در یک مطالعه ۶۸-هفتهای با دوز ۲٫۴ میلیگرم سمگلوتاید، شرکتکنندگان کاهش وزن متوسط ۱۴.۹٪ را تجربه کردند و همزمان عوامل خطر قلبیمتابولیک بهبود یافته بودند.
3. مزایای فراتر از کاهش وزن:
سمگلوتاید نه تنها اشتها را کاهش میدهد، بلکه باعث بهبود پارامترهای متابولیکی مثل قند خون، لیپیدها و فشار خون میشود.
4. چالشهای مصرف در دنیای واقعی:
بعضی مطالعات واقعی (نه فقط آزمایشگاهی) نشان میدهند که اثربخشی این آمپولها در “شرایط عادی زندگی” ممکن است کمتر از نتایج آزمایشی باشد.
5. پایداری اثر با ادامه مصرف:
وقتی درمان با سمگلوتاید ادامه پیدا کند، اثر کاهش وزن ثابتتر است.
6. عوارض و موارد ایمنی:
عوارض گوارشی مانند تهوع و اسهال از شایعترین عوارض هستند، مخصوصاً در ابتدای درمان.
---
کشورهای تولیدکننده و بازار فعلی
شرکت Novo Nordisk (دانمارک) نقش اصلی در توسعه سمگلوتاید و لیراگلوتاید دارد.
این داروها ابتدا برای دیابت معرفی شدند، اما به مرور در بازار جهانی برای چاقی نیز تأیید شدند.
هماکنون در آمریکا، اروپا و کشورهای مختلف چاقی با دوز خاصی از این آمپولها کنترل میشود. مثلاً FDA (آمریکا) دوز سمگلوتاید ۲٫۴ میلیگرم را برای درمان چاقی تأیید کرده است.
---
جمعبندی و توصیههای نگار داسار
آمپولهای لاغری مثل سمگلوتاید یا لیراگلوتاید ابزار قدرتمندیاند اما برای همه مناسب نیستند.
برای ورود به این دوره درمانی، لازم است آنالیز دقیق بدن (از جمله ترکیب چربی) انجام شود و رژیم غذایی و سبک زندگی نیز همراه دارو تغییر کند.
در کلینیک بهسین (قزوین)، من نگار داسار با همراهی شما تصمیم میگیرم که آیا آمپول لاغری گزینه مناسبی است یا باید راههای دیگر (رژیم، دستگاه لاغری موضعی، رفتارهای تغذیهای) را اول امتحان کنیم.
